آیا گوگل همان اویل اینترنت است؟

خیلی جالبه بارها در سایتهای مختلف درباره نتایج جستجوی گوگل و استفاده از اطلاعات شخصی کاربر شنیدم. ولی من با یک دید دیگه به قضیه نگاه کردم. چون هر چی باشه یه سالی میشه تو حوزه بازیابی اطلاعات تحقیق میکنم و باید بگم بیشتر مکانیزم های جستجوی گوگل رو بصورت ابتدایی درک کردم. حالا با خوندن مقالات isi مختلف تو این حوزه یا مراجعه به مستندات بسیار ناچیز گوگل. اما امروز مطلب جالبی در سایت محبوب خودم نردبان دیدم. مقاله ای بسیار خوب که درباره سیاست های جدید گوگل نوشته بود. ولی خواستم توی وبلاگ خودم هم یه بررسی طبق تجربیاتم داشته باشم.

 سوال اول: شخصی سازی کاربر چیست؟

بهش میگن user personalized که روش های مختلفی داره مثل استفاده از الگوریتم های فازی، استفاده از آنتولوژی، پروفایل کاربر، لاگین کاربر و زیر نظر گرفتن اون. ولی دو تا از این روشها بیشتر کاربرد دارن یکی الگوریت های فازی هست و دیگری پروفایل که همراه با لاگین کاربر هست. در الگوریتم های فازی رفتار کاربر بر حسب جستجوی فعلی و حوزه جستجوی اون سنجیده میشه که دقت ۱۰۰ درصد نداره ولی سریع و حریم خصوصی بالایی داره و قرار نیست مشخصات شخصی کاربر ذخیره بشه. و در روش دوم نیاز حتمی به لاگین کاربر و حتی پر کردن پروفایل شخصی هم بهش کمک میکنه. که الان در وب از مکانیزم دوم و لاگین کاربر استفاده میشه. البته من بیشتر روی شخصی سازی از طریق آنتولوژی مطالعه کردم.

با این اطلاعاتی که موتور جستجو از من دارد چکار می کند؟

کارهای متنوع. اول این که بسته به علایق شما جستجوی بهتری در حوزه خودتان نشان می دهد. ولی به همینجا ختم نمیشه. بلکه از جستجوهای شما برای نمایش بهتر تبلیغات هم استفاده خواهد شد. البته شاید بد هم نباشد. مثلا بلاگفای خودمون تو هر صفحه ای که بری یه سری تبلیغات بی ربط داره و بارها توسط کاربرها و دارندگان وبلاگ مورد اعتراض قرار گرفته که مناسب با محتوای سایتشون تبلیغات نمایش پیدا کنه ولی شاهد بودیم در سایت علمی تبلیغات فروش فلان داروی کمک به ناتوانی ... رو داشته. پس بد هم نبود شخصی سازی کاربر ولی حریم خصوصی زیر سوال رفت. چه اطلاعات چرب و نرمی برای سازمانهای اطلاعاتی جمع و جور خواهد شد. 

حالا بریم سر امکاناتی که گوگل داره. و شاهد جبهه گیری علیه اون بودیم. 

گوگل با خلاصه کردن و نمایش جزئیات کسب و کار سایت های دیگر را مختل می کند. یعنی همون نمایش جزئیاتی از چیزی رو که در گوگل جستجو کردید. مثل سیستم های Q&A که سوالی رو از کاربر میگیرن و پاسخی مطابق با سوال اون در حد چند کلمه میدن. این مکانیزم نیاز به background knowledge یا همون پایگاه دانش داره. که معمولا از بهترین پایگاه دانش منبع باز که ویکی پدیا باشه استخراج میشه. و یا مثلا وضعیت فعلی آب و هوا از سایت های ارائه دهنده آب و هوا که بعضی وابسته به سازمانهای دولتی هستن و منبع درآمد اون سایتها از بودجه دولتی تامین میشه.(البته سایتهای خصوصی هم با امکانات بیشتر هستن).

ولی چرا باید این تفکر پیش بیاد که گوگل پا در کفش سایت های دیگر کرده. مثلا کاربری میخواد در مورد استیو جابز اطلاعات کسب کنه. البته کاملا هم نمیدونه به انگلیسی استیو جابز رو چطوری مینویسن. و ببینیم نتیجه گوگل رو:

همانطور که میبینید نتایج بسیار خوب همراه با یک info box از استیو جابز تحویل ما داد. آیا من به مقصود خودم رسیدم. و تمام اطلاعاتی که میخواستم پیدا کردم. خیر من زندگینامه کامل و یه مقاله ۴ یا ۵ صفحه ای جمع و جور میخوام. پس باید بر روی لینک ویکی پدیا در سمت چپ هم کلیک کنم. ولی شاید همین اطلاعات کار یه نفر که فقط میخواد بدونه این استیو جابز اصلا کی هست و کاری با زندگینامش نداره بسیار کاربردی هست. ولی در آینده با بیشتر شدن این امکانات سایتهایی مثل ویکی پدیا میتونن از گوگل شکایت و درخواست حق پرداخت استفاده از دانش اونها در صفحه اول کنن. که کاملا منطقی و قانونی هست. 

و در آخر آیا با این نتایج صفحه اول گوگل، ویکی پدیا تعطیل خواهد شد؟ خیر ویکی پدیا تا وقتی دانشگاه ها و سیاست مدارانی که به فکر تزریق اندیشه ها از طریق ویکی پدیا هستن تعطیل نخواهد شد(مثلا ببینید وهابیها در مورد اسلام و امامان معصوم چی نوشتن). چون همین پارسال بود قوانین سفت و سخت سوپا داشت سایت هایی مثل ویکی پدیا رو تعطیل می کرد که با مزین شدن صفحه ویکی پدیا به جمله "جهانی بدون ویکی پدیا را فرض کنید" تمام مردم پشت ویکی پدیا وایسادن. پس قوانین سفت و سخت چندین نماینده نتونست اون رو از کار بندازه چه برسه به نگهداری سرورها و هزینه ها.

پس ویکی پدیا خواهد بود و سایتهای دیگر  روز به روز هم توسعه خواهند داشت. چون علم نوین بدان نیاز خواهد داشت. که حتی گوگل هم برای خلاصه در صفحه اول به اون نیاز داره. گوگل با تمام سایستهایی که حریم خصوصی رو زیر سوال برده بازم دروازه اطلاعات جهان هست. حالا سوال جهانی رو بدون گوگل فرض کنید؟ گوگل الان یه موجود زنده هست که کارشو خوب بلده. و باید گفت چیزی به عنوان حریم خصوصی در اینترنت معنا ندارد.

هر چقدر بیشتر با مقالات بازیابی اطلاعات(information retrieval) آشنا میشم بیشتر از فضای اینترنت بدم میاد. مثلا شما فرض کن در فیس بوک اکانت شما اسمش iranontology هست. حالا در فروم های فارسی اسمتو گذاشتی "مـهرداد" و یا "mehrdad66" و یا اسمهای دیگه. ولی ایمیل تمام این اکانتها گوگل هست و هر از گاهی از فیس بوک یا فروم های فارسی به یک ایمیل به نام [e-mail] ایمیل میاد. به نظر شما آیا گوگل توانایی این رو نداره اطاعات تمام روبات های خودشو برای این شخص دسته بندی کنه و اگر کسی در گوگل جستجو کرد مهرداد سیف زاده همرو به یک نفر لینک بده. حتی بالاتر اگر سازمانی جاسوسی خواست درباره این شخص اطلاعات کسب کنه چطور باید با خبر شه در مکانهای مختلف اینترنت چه نام کاربری داره. پس مکان اول برای کسب اطلاعات همون گوگل خودمون هست. حتی گوگل کش یک مطلبی رو که شما در فضای اینترنت قرار میدید رو در خودش داره و تا بعد از پاک شدن داده ها از دیتابیس اون سایت، گوگل مدتها بسته به محدوده زمانی  اون رو در جستجوی خودش نمایش میده و آخر هم تحویل به سازمانها جاسوسی. 

پس نه پاک کردن history کاربرد داره، نه حذف پروفایل، و نه حریم خصوصی. چون عنصری زنده به محض ورود کاربری به اینترنت به بدن او نفوذ خواهد کرد و همواره با اوست تا او را یاری کند. به اطلاعات مورد نیازش برساند. و در اخر به وی قول دهد که اطلاعات  فعلی را برای جستجویی بهتر در آینده حفظ کند. که خدا شما را هم حفظ کند زیرا گوگل هم به شما احتیاج دارد.

این کمک متقابل شما و این عنصر زنده ادامه دارد.